Incident bij Vice Versa: een van de grootste branden in de regio

Wat was het voor een incident?

De brand ontstond bij Transport- en Logistiek koelbedrijf Vice Versa in Oss en werd op vrijdag 3 mei rond half 5 ’s ochtends gemeld, door medewerkers die in een van de koelmagazijnen rookverschijnselen waarnamen en 112 belden. De brand is door onbekende oorzaak uitgebroken in een grote ruimte, waar het -20 graden Celsius was. Deze ruimte lag vol met bevroren levensmiddelen die vlam vatten. Die melding was het startpunt van een van de grootste operationele inzetten ooit voor Brandweer en Veiligheidsregio Brabant-Noord.

Wat maakte deze brandbestrijding uitdagend?

De omgeving waarin deze brand woedde was bijzonder. Namelijk in een vriesloods waar de temperatuur -20 graden Celsius was, maar ook de bouwwijze van het pand en de inrichting van de koelmagazijnen zorgden voor complexiteit. Dat maakte het werken in deze omgeving uitdagend. Daarbij was het pand van Vice Versa omringd door andere bedrijfspanden. Met man en macht hebben we ervoor gezorgd dat geen enkel ander pand is afgebrand.

Na een ongekend lange inzet van maar liefst 82 uur en 13 minuten geeft de OvD-B (Officier van Dienst Brandweer) op maandagmiddag 6 mei om 14:45 uur het sein brandmeester door aan de collega’s van de meldkamer.

Verloop van de brand in het kort

De brand begon klein. Op basis van de informatie die de brandweermeldkamercentralist doorkreeg van de melder, werd als eerste één tankautospuit gealarmeerd. Twee minuten later werd opgeschaald naar middelbrand, waarop ook de tweede tankautospuit en een hoogwerker uitrukten, evenals een watertankwagen en de OvD-B. Aan de eerste eenheden de taak zich een beeld te vormen van de situatie, de brandhaard te lokaliseren en de blussing in te zetten. Die opgave bleek niet zo eenvoudig.

De ingezette ploegen werden met belemmerende factoren geconfronteerd. Zo was de binnentemperatuur die -20 graden Celsius betrof een extra uitdaging, maar ook de bouwwijze van het gebouw: door de dichte constructie en dikke isolatielaag in de wanden en het dak kon van buitenaf geen warmte het pand in, maar warmte en rook bínnen de koelmagazijnen konden er ook niet uit. Om de ruimte maximaal te benutten, waren tonnen ingevroren vleeswaren en andere voedingsmiddelen opgeslagen in maximaal 20 meter hoge stellingen die, net als boekenkasten in sommige archiefgebouwen, tegen elkaar aan stonden. In één van die enorme stellingen midden in het magazijn zat een brandhaard, maar het was voor de brandweer bijzonder lastig vast te stellen waar die brandhaard precies zat, hoe lang deze zich al aan het ontwikkelen was en hoe ze er veilig bij konden komen. Naast de pogingen om de brand in de vriesruimte te blussen is er al vroeg in het incident voor gekozen om ook rekening houden met een scenario waarbij het gebouw volledig verloren zou gaan.

De brandhaard bleef, ondanks pogingen toegang te krijgen tot de kern, onbereikbaar en zich verder ontwikkelen. Met de hoogwerker werd het dak van het brandende gedeelte gecontroleerd en daar was aan de verzakking van de zonnepanelen te zien dat de dakconstructie aan het inzakken was. Dat was voor de brandweer een teken dat de brand zich aan het uitbreiden was naar de wanden en het dak van het pand. Gelukkig waren de eenheden die nodig waren voor een grootschalige inzet om uitbreiding te voorkomen al onderweg of ter plaatse.

Vanwege de complexiteit van de brand en de verwachte lange inzetduur, werd rond 13.00 uur in de middag opgeschaald naar grote brand en even later werd ook GRIP 1 (Gecoördineerde Regionale Incidentbestrijdings Procedure) afgekondigd. De grootschalige branduitbreiding had ook effecten op de verdere omgeving. Er is drie keer een NL-Alert uitgezonden om bewoners in betrokken gebied te waarschuwen voor de effecten van de rook en neervallende verbrandingsresten. Vooral glas- en roetdeeltjes van de honderden zonnepanelen op het dak vormden een risico.

Vanaf het moment dat na bijna 83 uur het sein brandmeester werd gegeven, werd de brandweerinzet ook geleidelijk afgebouwd. Tijdens de langdurige sloop- en nablusfase werd een particuliere brandbestrijder ingezet voor het nabluswerk. Deze nafase heeft nog enkele weken geduurd, waarbij in de wijde omtrek van het bedrijf geruime tijd de doordringende geur van rottend vlees vanuit de smeulende puinhopen te ruiken was.

Gigantische vuurzee

De media kopte: misschien wel de grootste vuurzee in Oss in vijftig jaar. Het komt zelden voor dat een vuurzee na meer dan 24 uur nog steeds niet onder controle is. Enorme rookwolken waren in de wijde omtrekt te zien en brandresten en zonnepanelenresten streken tot kilometers ver neer. De ravage was overweldigend.

Tijdens zo’n groot incident waarbij ook de omgeving betrokken is, gaan er meer processen lopen naast het brandweerzorgproces. Een belangrijk proces hierin is het hoofdproces bevolkingszorg.

Processen bevolkingszorg

Wat is bevolkingszorg?
Gemeenten hebben als onderdeel van het openbaar bestuur een algemene zorgplicht voor hun inwoners en vervullen daarmee een essentiële rol in de crisisbeheersing. De maatregelen en voorzieningen die gemeenten nemen met het oog op een ramp of crisis worden bevolkingszorg genoemd.

Impact op de omgeving

Een brand als deze heeft natuurlijk veel impact op de omgeving. Bevolkingszorg wordt er al snel bijberoepen. In eerste instantie ter plaatse als onderdeel van het multidisciplinaire team in het commando plaats incident (CoPI). De voornaamste focus is op dat moment de direct omwonenden. Wat moet er allemaal geregeld worden voor direct omwonenden die voor hun veiligheid ergens anders ondergebracht moeten worden? Maar ook voor de rest van de omgeving. Moeten er nog meer mensen opgevangen worden? Zitten er kwetsbare objecten in de buurt waarvoor iets geregeld moet worden? Moeten wegen of gebouwen afgezet worden? Hoe zit het met het pand? De burgemeester en de collega’s van de gemeente Oss moeten geïnformeerd worden. Het terrein moet bewaakt worden. De buitendienst van de gemeente moet de directe omgeving van de brand schoonmaken. Hoe wordt het vervuilde bluswater afgevoerd? Allerlei vraagstukken waar bevolkingszorg mee bezig is, waarbij ze samenwerken met partners als de brandweer, politie, GHOR, gemeente, Rijkswaterstaat en de waterschappen. Ook komt er een communicatieadviseur ter plaatse die naar de buitenwereld communiceert over de bestrijding ter plaatse en die het CoPI adviseert over de communicatieaanpak van het incident.

Organiseren van een informatiebijeenkomst

Vanuit het CoPI is een informatiebijeenkomst georganiseerd op de eerste avond van het incident voor de eigenaren van Vice Versa en hun vrienden en familie. Zij stonden immers vanaf het begin van de zijlijn naar de brand te kijken. Tijdens deze bijeenkomst is de burgmeester van Oss uitgenodigd en zij heeft samen met de brandweer de betrokkenen toegesproken en uitgelegd waar de brandweer nu precies mee bezig was. Dit alles om hen een hart onder de riem te steken.

Crisiscommunicatie

Omdat deze brand zo groot en complex was met veel taken, is bevolkingszorg verder opgeschaald. Het dienstdoende Hoofd Crisiscommunicatie, die eindverantwoordelijk is voor de communicatie over het incident, wordt bij een incident al in de voorfase geïnformeerd door de communicatieadviseur ter plaatse in het CoPI. Deze is dan al volledig op de hoogte in het geval van een opschaling en kan direct aan de slag. Het actiecentrum crisiscommunicatie komt dan op in het meldkamergebouw in ‘s-Hertogenbosch en gaat aan de slag met het bepalen van een communicatiestrategie en het maken van middelen voor de crisiscommunicatie.

Ook de sectie bevolkingszorg komt op in het meldkamergebouw en gaat aan de slag met onder andere de processen Omgevingszorg, Publieke Zorg, het opstarten van de nafase en het regelen van aflossing. Deze brand duurde lang, dus er is meermaals aflossing geregeld voor de betrokken functionarissen. Dat de interne communicatie goed loopt is essentieel, maar de buitenwereld goed meenemen is net zo belangrijk.

Media-aandacht

Bij zo’n groot incident weet je: hier komen veel persvragen over. Team communicatie van veiligheidsregio Brabant-Noord heeft een newsroom en zij hebben direct online de omgeving gescand, op die manier weten we hoe de buitenwereld de brand beleeft en wat de vragen zijn die mensen hebben. Hoe actief is het op sociale media, hoe wordt er van buitenaf naar de brandweer gekeken en wat schrijft de pers? Vanaf het moment dat de brand zich uitbreidde tot het goed zichtbaar was voor de buitenwereld, stond de telefoon roodgloeiend. Verschillende media benaderen ons met vragen als: wat is er aan de hand? Wat staat er in brand? Zijn er slachtoffers? Wat is de oorzaak? Waarom wordt er zo groots opgeschaald? Allerlei vragen die medewerkers van de newsroom afstemmen met de communicatieadviseur die aan zet is in het CoPI. Ondertussen zijn de communicatiemedewerkers ook bezig met webcare om vragen die via sociale media gesteld worden te beantwoorden. Later, in de nafase van het incident is het nog niet klaar met persvragen. Deze worden dan afgestemd met afdeling preparatie van de brandweer en de gemeente Oss.

Overdracht naar de gemeente

Zodra het incident meester is, wordt een geschikt moment gezocht waarop het incident overgedragen kan worden naar de incidentgemeente en eigenaar van het bedrijf. Bevolkingszorg is hiervoor initiatiefnemer voor de overdracht richting de gemeente, maar dit is een multidisciplinaire samenwerking. Vanuit verschillende kolommen zoals waterschap, brandweer en politie worden contactpersonen aangeleverd. En wordt er aangegeven welke acties overgedragen worden naar de betreffende gemeente en eigenaar. Dit is nog best een complex proces wat veel zorg en aandacht verdient. Het is een uitdaging om het incident zo over te dragen dat de gemeente en eigenaar de klus goed over kunnen nemen. Bij Vice Versa is de dagen na de overdracht nog nauw samengewerkt met de gemeente vanuit verschillende processen bij bevolkingszorg, brandweer en communicatie.

Rol van de verzekering

Voor de eigenaar treedt de verzekeraar vaak op als ondersteuning en belangenbehartiger. Bij het begin van het incident wordt dit gedaan door een vertegenwoordiging van de gezamenlijke verzekeraars. Stichting Salvage neemt dan deel aan de overleggen en coördineert namens de eigenaar de eerste acties om de schade zoveel mogelijk te beperken. Daarna wordt deze rol overgenomen door de eigen verzekeraar en die zorgt er met de eigenaar voor dat de sloop en nabluswerkzaamheden konden plaatsvinden.

Rol van de brandveiligheidsadviseur

Het pand van Vice Versa is volledig afgebrand en moet opnieuw opgebouwd worden. Dan zetten onze collega’s van de sector risicobeheersing hun rol als brandveiligheidsadviseur in om mee te denken en de bedrijfseigenaar en architect te adviseren over een ontwerp. We zetten onze expertise in met als doel een pand te laten bouwen wat zodanig brandveilig is, dat een brand van deze omvang niet nog eens voor kan komen en wellicht delen van het gebouw behouden kunnen blijven bij een eventuele brand. Hiermee zal ook de maatschappelijk overlast worden beperkt en is er niet nog eens zo’n omvangrijke brandweerinzet nodig.

We proberen daarbij verder te denken dan alleen de wetgeving, die alleen zegt dat de brand niet mag overslaan naar andere panden en er geen slachtoffers mogen vallen. Maar ook de eerdergenoemde gevolgen in een zogenoemd risicogericht advies te verwerken naar het bevoegd gezag en de ontwikkelaar.

Feitjes en cijfers

• Al onze 38 posten zijn ingezet, sommige zelfs vaker
• Er zijn vanuit alle veiligheidsregio’s in Brabant, Veiligheidsregio Gelderland Zuid en Veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond verschillende eenheden ingezet
• Tijdens de piek van het incident waren er circa 250 krachten tegelijk ter plaatse aan het werk (brandweer, collega’s van de veiligheidsregio en partners)
• Rook en vuur tot zeker 14 km vanaf plaats incident te zien

Maar niet alleen onze mensen zijn ingezet, er is ook enorm veel brandweermaterieel aan te pas gekomen om deze brand onder controle te krijgen.

• 142 ingezette eenheden binnen regio Brabant-Noord
• Alle redvoertuigen van regio Brabant-Noord zijn ingezet, zelfs op één moment allemaal tegelijk
• Al het watertransport van regio Brabant-Noord is ingezet
• 20 ingezette eenheden vanuit andere regio’s (Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost, Midden- en West-Brabant, Gelderland-Zuid en Rotterdam-Rijnmond)

Waar de inzet van de brandweer maandagmiddag 6 mei ophield, ging de operationele voorbereiding volop door.

• 125 brandweerslangen getest en gewassen
• 55 brandweerslangen afgekeurd door lekkage
• 10 grootwatertransport slangen geschrobd en gewassen

Naast de massale eigen inzet, zijn er ook vanuit andere regio’s specialismen ingezet, zoals een digitaal verkenningsteam met een blusrobot en drone, “Bigfan”, redvoertuigen, specialistisch industriebrandbestrijdingsvoertuig, grootschalig watertransporten, waterbakken en reguliere brandbestrijdingspelotons.

En laten we de meldkamer niet vergeten, de plek vanuit waar alles in gang werd gezet op donderdagnacht. De brandweercentralisten zijn in eerste instantie ontzettend druk geweest om alle meldingen van deze brand aan te nemen en de enorme brandweerinzet te coördineren. Vanuit de verschillende diensten in de meldkamer is samengewerkt en de Calamiteiten Coördinator (CaCo) heeft de inzet van de verschillende hulpdiensten gestroomlijnd en de rampbestrijdingsprocessen zoals crisiscommunicatie en bevolkingszorg aangestuurd.

Succesvolle inzet

Het was een succesvolle inzet, waarbij is voorkomen dat er in de omgeving andere gebouwen bij de brand betrokken zijn geraakt. De meldkamer heeft zowel regionaal en interregionaal opgeschaald en de crisisorganisatie is op verschillende manieren ingezet.